٭ ٭ ٭
بزرگان شهر قم وقتی از این خبر مطلع شدند، به استقبال آن حضرت شتافتند و در حالی که موسی بن خزرج، بزرگ خاندان اشعری زمام ناقة آن حضرت را به دوش می‌کشید و عدّة فراوانی از مردم، پیاده و سواره، گرداگرد کجاوة حضرت در حرکت بودند، حدوداً در 23 ربیع الاول سال 201 ق. حضرت وارد شهر قم شد. سپس در محلی که امروز «میدان میر» نامیده می‌شود، شتر آن حضرت در جلوی منزل موسی بن خزرج زانو زد و افتخار میزبانی حضرت نصیب او شد. آن بزرگوار به مدت 17 روز در این شهر زندگی کرد و در این مدت، مشغول عبادت و راز و نیاز با پروردگار متعال بود. محلّ عبادت آن حضرت در مدرسة «ستیّه» بود که هم اکنون با نام «بیت النور» محل زیارت ارادتمندان آن حضرت است. سرانجام در روز دهم ربیع الثانی سال 201 ق. با اندوه فراوان دیده از جهان فرو بست و شیعیان را در ماتم خود به سوگ نشاند. مردم قم با تجلیل فراوان پیکر پاکش را به سوی محلّ فعلی که در آن روزگار بیرون شهر و به بابلان معروف بود، تشییع کردند. پس از دفن حضرت معصومه(س)، موسی بن خزرج سایبانی از بوریا بر فراز قبر شریفش قرار داد تا اینکه حضرت زینب، فرزند امام جواد(ع) به سال 256 ق. اوّلین گنبد را بر مزار قبر شریف عمة بزرگوارش بنا کرد و بدین سان، تربت پاک آن بانوی بزرگوار اسلام، قبله‌گاه قلوب ارادتمندان به اهل بیت و دارالشفای دل‌سوختگان عاشق ولایت و امامت شد.4
٭ ٭ ٭
پس از وفات حضرت معصومه(س) سه تن از دختران موسی مبرقع، پسر امام جواد(ع) به نام‌های امّ محمد، میمونه و بریهیه کنار آن حضرت دفن شدند. محدث قمی از بانوان دیگری نیز نام برده است که در کنار مرقد مطهر حضرت معصومه(س) مدفون هستند مانند: زینب، دختر امام جواد، امّ اسحاق، کنیز محمد بن موسی مبرقع و امّ حبیب، کنیز محمد بن احمد بن موسی مبرقع. بنابراین، در مجموع شش تن از امام زادگان و نوادگان امام جواد(ع) در کنار مرقد مطهر حضرت معصومه(س) دفن شده‌اند و شایسته است آنان که مرقد شریف حضرت معصومه(س) را زیارت می‌کنند از آنها نیز یاد کنند، گرچه با این جمله کوتاه باشد: «السلام علیکنّ یا بنات رسول الله، السلام علیکنّ و رحمـ［ الله و برکاته؛ سلام بر شما ای دختران رسول خدا(س) سلام بر شما و رحمت و برکت خدا بر شما».5
٭ ٭ ٭
نام شریف آن بزرگوار؛ فاطمه و مشهورترین لقب آن حضرت، معصومه است. پدر بزرگوارش امام هفتم شیعیان، حضرت موسی بن جعفر(ع) و مادر مکرّمه‌اش، حضرت نجمه خاتون است. آن بانو، مادر امام هشتم نیز هست. بنابراین حضرت معصومه(س) با حضرت رضا(ع) از یک مادر هستند. ولادت آن حضرت در روز اوّل ذیقعده سال 173 هجری قمری در مدینة منوّره واقع شده است. دیری نپایید که در همان سنین کودکی، با مصیبت شهادت پدر گرامی خود در حبس هارون در شهر بغداد مواجه شد. لذا از آن پس، تحت مراقبت و تربیت برادر بزرگوارش حضرت علی بن موسی الرّضا(ع) قرار گرفت.
در سال 200 ق. در پی اصرار و تهدید مأمون عباسی، سفر تبعیدگونة حضرت رضا(ع) به مرو انجام شد و آن حضرت بدون اینکه کسی از بستگانش و اهل بیت خود را همراه ببرند، راهی خراسان شدند.»2
یکی از ویژگی‌های حضرت معصومه(س) این بود که به علوم اسلام و آل محمّد(ص) آگاهی داشت و جزو راویان و محدثان به شمار می‌رفت. اگرچه تمام روایت‌های آن حضرت به دست ما نرسیده است، ولی به برخی احادیثی که از آن حضرت نقل شده، اشاره می‌کنیم:
1. در کتاب ارزشمند «الغدیر»، به نقل از کتاب‌های متعدد اهل سنت، حدیث غدیر از آن بانوی بزرگوار این گونه
نقل شده است: «دختران امام کاظم(ع)، فاطمه (معصومه) و زینب و ام کلثوم گفتند: روایت کرد برای ما فاطمه، دختر امام صادق(ع) و گفت: روایت کرد برای من فاطمه، دختر امام باقر(ع) و او گفت: روایت کرد برای من فاطمه، دختر امام سجاد(ع) و او گفت: روایت کردند برای من فاطمه و سکینه، دختران امام حسین(ع) و آنها گفتند: روایت کرد ما را امّ کلثوم، دختر فاطمة زهرا(س) و او از مادرش فاطمة زهرا(س) دختر پیامبر روایت کرده که آن حضرت فرمود: «آیا فراموش کردید سخن رسول خدا(ص) در روز غدیر خم را که فرمود: هر کس که من مولا و رهبر او هستم، پس علی مولا و رهبر اوست؟ و نیز به علی(ع) فرمود: «نسبت تو به من، مانند نسبت هارون به موسی است».
2. فاطمه [معصومه]، دختر امام کاظم(ع) و او از فاطمه، دختر امام صادق(ع) و او از فاطمه، دختر امام باقر(ع) و او از فاطمه، دختر امام سجاد(ع) و او از فاطمه، دختر امام حسین(ع) و او از زینب، دختر علی(ع) و او از فاطمة زهرا، دختر رسول خدا(ص) روایت کرد که فرمود: «آگاه باشید! کسی که با حبّ آل محمد از دنیا رفت، شهید از دنیا رفته است».6
سالروز شهادت آن بانوی بزرگوار را به امام موعود(ع) و موعودیان گرامی تسلیت عرض می‌کنیم.
پی نوشت ها :
1. مهتاب اهل بیت(ع)، به کوشش: سید حسین اسحاقی، ص 3.
2. مهدی مراد حاصل، کریمة اهل بیت، روزنامة همشهری، 9/1/1387، ص 3.
3. ر.ک: کریمة اهل بیت، ص 4؛ مهتاب اهل بیت، ص 18.
4. کریمة اهل بیت(ع)، ص 4
5. مهتاب اهل بیت(ع)، ص 24.
6. همان، صص 32 و 35.
